Język północnosłowiański

Uwagi ogólne

Fonetyka i fonologia

Alfabet

Alfabet składa się z 53 liter. Każda z liter traktowana jest jako odrębna litera alfabetu. Ustalono następującą kolejność liter:

A, Á, Å, Â, Ä, B, C, Ć, Č, D, E, É, Ë, F, G, H, I, Í, J, K, L, Ĺ, Ł, M, N, Ń, Ň, O, Ó, Ö, Ő, P, R, Ŕ, Ř, S, Ś, Š, T, U, Ú, Ü, Ű, V, X, Y, Ý, Z, Ź, Ž, Ʒ, Ʒ́, Ǯ

Pisownia jest niemal fonetyczna, w każdym razie umożliwia jednoznaczne odczytanie wyrazu i jego jednoznaczny zapis na podstawie wymowy.

Samogłoski

		przednie		centralne niezaokrąglone	tylne
		niezaokrąglone	zaokrąglone	centralne niezaokrąglone	niezaokrąglone	zaokrąglone
wysokie	napięte	í	ű	ý		ú
wysokie	nienapięte	i	ü	y		u
średnie	napięte	é	ő			ó
średnie	nienapięte	e	ö	ë	â	o
niskie		ä		a	á	å

Uwagi:

W porównaniu z innymi językami słowiańskimi Śävjeŕësk dysponuje dużą ilością samogłosek, gdyż jest ich aż 20.
Znaki diakrytyczne oznaczają napiętość, a nie długość, wszystkie samogłoski są równej długości.
W poszczególnych dialektach dochodzi do utożsamienia się á z å, a przede wszystkim ë z â.
W języku Śävjeŕësk zachodzą liczne wymiany samogłosek w odmianie wyrazów i słowotwórstwie.

Spółgłoski

	wargowe	zębowe	dziąsłowe	zadziąsłowe	podniebienne	tylnojęzykowe	krtaniowe
zwarte	p, b	t, d, c, ʒ	č, ǯ	ć, ʒ́		k, g
szczelinowe	f, v	s, z	š, ž	ś, ź		x	h
nosowe	m	n	ň	ń
płynne		ł	l, r, ř	ĺ, ŕ	j

Uwagi:

W języku Śävjeŕësk występują 33 spółgłoski.
Spółgłoski ł, č, ǯ, š, ž, ň, ř są welaryzowane i nie występują przed samogłoskami przednimi.
Spółgłoski zadziąsłowe są palatalizowane.
Należy zwrócić uwagę na znaczenie znaku hačëk, które jest inne niż w języku czeskim.
Spółgłoska x ma dźwięczny wariant [γ] w grupach spółgłosek.
Spółgłoska h bywa dźwięczna lub bezdźwięczna. Dźwięczna wymowa obowiązuje między samogłoskami. Na początku wyrazu dopuszczalne są oba warianty wymowy i zmieniają się nawet w wymowie tej samej osoby. Nigdy nie dochodzi do utożsamienia x z h.
Spółgłoska h nie występuje przed samogłoskami przednimi. Zasada ta obowiązuje także w zapożyczeniach, w których he zastępowane jest najczęściej przez vo, natomiast hi przez ji.
Spółgłoska j nie występuje przed samogłoskami tylnymi, gdzie jest zastępowana przez h.
Neutralne l występuje w większości zapożyczeń także przed samogłoskami tylnymi.
Końcowe spółgłoski wymawiane są zgodnie z pisownią, np. b jest dźwięczne, a p bezdźwięczne. Końcowe h jest bezdźwięczne.

Akcent

Akcent pada zawsze na pierwszą sylabę wyrazu. Śävjeŕësk nie zachował śladów dawnego miejsca akcentu lub dawnych intonacji.

Pochodzenie samogłosek

prajęzyk		*i	*y	*u	*ь	*ъ	*e	*o	*ě	*a	*ę	*ǫ
pozycja słaba	bez przegłosu	i	y	u	0	0	e	o	ä	a	ë	ë
	przegłos 1			ü				ö
	przegłos 2						o		a
pozycja mocna	bez przegłosu	í	ý	ú	ë	ë	é	ó	â	á	ä	å
	przegłos 1			ű				ő
	przegłos 2						ó		á		å

Uwagi:

Pozycją mocną jest pozycja przed jerem słabym, pozycja słaba występuje na końcu wyrazu lub przed samogłoską mocną.
W dialekcie prajęzyka, z którego rozwinął się Śävjeŕësk, nie było sonantów, lecz grupy *ьr, *ъr, *ьl, *ъl, które rozwijały się w pełnej zgodności z podanymi wyżej zasadami.
W języku Śävjeŕësk zdarza się rozwój nieregularny samogłosek, zwłaszcza jerów, które przed grupami spółgłosek rozwijają się często według reguł dla pozycji mocnej.
Zasadniczo nieznana jest tzw. pozycja napięta jeru i dlatego w sąsiedztwie j jery rozwijają się normalnie.
Skomplikowane grupy spółgłosek często rozbija nieetymologiczne ë.
Różnica między â a ë jest zachowana tylko na niektórych obszarach, poza tym te samogłoski wymawia się tak samo.
Śävjeŕësk zachował stan wokalizmu wcześniejszy niż pozostałe dialekty słowiańskie i nie wykazuje przejścia *jo > *je. W tej pozycji występuje natomiast przegłos 1. Z całą konsekwencją przeprowadzono natomiast zmiany *jy, *jъ > *ji, *jь.
Przegłos 1 zachodzi:
- po *j;
- przed *i, *ь w następnej sylabie;
- przed *j (nawet było jest oddzielone spółgłoską).
Przegłos 2 zachodzi przed *t, *d, *s, *z, *n, *l, *r + *y, *u, *ъ, *o, *a, *ǫ. Istnieją jednak przypadki przegłosu przed *k, *g, *x.
Przegłos 2 zachodzi także po *č, *ǯ, *š, *ž, *ř, *ň (różnego pochodzenia). W tej pozycji ponadto *i > *y (możliwe, że także *ь > *ъ).
W sąsiedztwie *p, *b, *(x)v, *m zachodzi ponadto proces *y > *u (z dalszym rozwojem *u według tabeli).

Pochodzenie spółgłosek

prajęzyk	*p	*b	*xv	*v	*m	*t	*d	*s	*z	*n	*r	*l	*j	*č	*ǯ	*š	*k	*g	*x
pozycja przed y, u, ъ, o, a, ǫ	p	b	f	v	m	t	d	s	z	n	r	ł	h				k	g	x
pozycja przed i, ь, e, ě, *ę	p, pj	b, bj	f, fj	v, vj	m, mj	ć	ʒ́	ś	ź	ń	ŕ	l	j	č	ǯ	š	k, kj	g, gj	x, xj
połączenie z *j	pĺ	bĺ	fĺ	vĺ	mĺ	c	ʒ	š	ž	ň	ř	ĺ					č	ǯ	š

Uwagi:

Grupy spółgłosek w Śävjeŕësk są zgodne co do dźwięczności, co notuje w pełni ortografia. Zmiana dotyczy także *v, które daje f.
Tabela nie uwzględnia innych źródeł spółgłosek, np. f < *pv < *pъv.
Przed i, í obowiązuje pisownia p, b, f, v, m, k, g, x. Poza tym przed samogłoską pisze się pj, bj, fj, vj, mj, kj, gj, xj, co dokładnie oddaje sposób wymowy. Przed spółgłoską i na końcu wyrazu pozostały p, b, f, v, k, g, x zgodnie z wymową.
Najważniejszą różnicę między Śävjeŕësk a pozostałymi językami słowiańskimi stanowi całkowity brak II palatalizacji, jak również brak palatalizacji III (postępowej).
Zachował się także archaiczny stan palatalizacji I, w którym zwartoszczelinowa ǯ odpowiada szczelinowej ž pozostałych języków słowiańskich.
Podobnie jak w innych językach słowiańskich, grupy *stj, *skj > šč, *zdj, *zgj > žǯ. Podobne grupy powstają w warunkach I palatalizacji.
Śävjeŕësk nie wykazuje też jakichkolwiek śladów przestawki płynnych.
W grupach typu *tart, *talt rozwija się r, ŕ, ł, l zależnie od barwy poprzedzającej samogłoski.
Identyczna uwaga dotyczy rozwoju połączeń *ьr, *ъr, *ьl, *ъl.
W grupach spółgłosek tylko jedna spółgłoska ulega zmianie pod wpływem następującej samogłoski.
Uwaga ta nie dotyczy s, z, które rozwijają się w ś, ź przed pj, bj, fj, vj, kj, gj, xj, ć, ʒ́, ś, ź, ń, ĺ (także po wypadnięciu jeru).
Przed č, ǯ, š, ž, ř zachodzi zmiana s, z > š, ž. Ponadto sŕ, zŕ > šř, žř.
Na początku wyrazu powstały spółgłoski protetyczne:
- j przed *i, *ь, *e, *ě, *ę;
- v przed *y, *u, *ъ, *o;
- h przed *a, *ǫ.
W rezultacie nie ma wyrazów rozpoczynających się od samogłoski.
Grupy pĺ, bĺ, fĺ, vĺ, mĺ na końcu wyrazu są rozbijane nieetymologiczną samogłoską ë.
Podobnie rozbijane są inne grupy z sonorantem, także wewnątrz wyrazu przed spółgłoską.

Morfologia

W języku Śävjeŕësk występują części mowy odmienne i nieodmienne. Odmienne są rzeczowniki, rodzajniki, przymiotniki, liczebniki, zaimki, czasowniki.

Rzeczowniki

W odmianie rzeczowników występuje 9 przypadków (nom. – mianownik, gen. – dopełniacz, prt. – cząstkownik, dat. – celownik, acc. – biernik, ins. – narzędnik, prp. – przypadek przyimkowy, loc. – miejscownik, voc. – wołacz) i 3 liczby (sg. – pojedyncza, pl. – mnoga, du. – podwójna). W zależności od typu odmiany, rodzaju rzeczownika, liczby itd., niektóre przypadki mają identyczną postać.

Odmiana zależy od rodzaju i typu deklinacji. Wyróżniamy 3 rodzaje: męski (m), żeński (f) i nijaki (n), przy czym w obrębie rodzaju męskiego i żeńskiego wyróżniamy rodzaje: osobowy (1), żywotny (2) i nieżywotny (3). Np. symbol f₂ oznacza rodzaj żeńsko-żywotny.

Rzeczowniki osobowe (m₁ i f₁) mają zawsze acc.pl. = gen.pl., wszystkie pozostałe mają acc.pl. = nom.pl. Rzeczowniki rodzajów m₃ i n mają acc.sg. = nom.sg. Pozostałe rodzaje różnią się szczegółami odmiany i doborem końcówek. W porównaniu do stanu prasłowiańskiego zmniejszone zostały różnice między odmianą miękką i twardą, częściowo wskutek rozwoju fonetycznego, częściowo w drodze zmian analogicznych (np. końcówka dat.pl. zależy tylko od rodzaju gramatycznego, nie od typu odmiany).

rodzaj	m₁	m₁	m₁	m₂	m₂	m₃	m₃	m₃	m₃
nom.sg.	jórb	sýn	gőść	vjëlk	komëň	ślád	płáč	påć	kamu
gen.sg.	jorba	syna	göśći	vjëlka	kómňa	ślada	płača	pëći	kamjeńe
prt.sg.	jorbu	synu	göśći	vjëlku	kómňu	śladu	płaču	pëći	kamjeńe
dat.sg.	jorbövi	synövi	göśći	vjëlkövi	kómňovi	śladövi	płačovi	pëći	kamjeńi
acc.sg.	jorba	syna	göśći	vjëlka	kómňa	ślád	płáč	påć	kamjéń
ins.sg.	jorbëm	synëm	göśćëm	vjëlkëm	kómňëm	śladëm	płačëm	pëćëm	kamjeńëm
prp.sg.	jerbjä	synu	göśći	vjëlkjä	kómňa	śläʒ́ä	płača	pëći	kamjeńe
loc.sg.	jorbu	synu	göśći	vjëlku	kómňu	śläʒ́ä	płaču	pëći	kamjeńe
voc.sg.	jerbje	synu	göśći	vjëlčo	kómňo	śläʒ́e	płaču	pëći	kamu
nom. voc.pl.	jerbi	synovje	göśćëje	vjëlki	kómňy	ślady	płačy	påćje	kamjeńe
gen.pl.	jorbőv	synőv	göśćëj	vjëlkőv	kómňóv	śladőv	płačóv	pëćëj	kamjonőv
prt.pl.	jorb	synóv	göśći	vjëlk	komëň	ślád	płáč	pëći	kamjón
dat.pl.	jorbóm	synóm	göśćóm	vjëlkóm	kómňóm	śladóm	płačóm	pëćóm	kamjeńóm
acc.pl.	jorbőv	synőv	göśćëj	vjëlki	kómňy	ślady	płačy	påćje	kamjeńe
ins.pl.	jorbu	sýnmi	göśćëmi	vjëlky	kómňy	ślady	płačy	påćmi	kamjéńmi
prp. loc.pl.	jerbjâx	synëx	göśćëx	vjëlkjâx	kómňáx	śläʒ́âx	płačáx	pëćëx	kamjeńëx
nom. acc. voc.du.	jorba	syny	göśći	vjëlka	kómňa	ślada	płača	pëći	kamjeńi
gen. prt. prp. loc.du.	jorbu	synovu	göśćëjü	vjëlku	kómňu	śladu	płaču	påćjü	kamjonu
dat. ins.du.	jorboma	sýnma	göśćëma	vjëlkoma	kómňoma	śladoma	płačoma	påćma	kamjéńma

rodzaj	f₁	f₁	f₁	f₂	f₃	f₃	f₃	f₃
nom.sg.	paňy	maći	śfjekry	korva	rëka	mjeʒa	düša	kőść
gen.sg.	paňy	maćeŕe	śfjekrëvje	korvu	rëky	mjeʒy	düšy	köśći
prt.sg.	paňy	maćeŕe	śfjekrëvje	korvu	rëky	mjeʒy	düšy	köśći
dat.sg.	paňa	maćeŕi	śfjekrëvi	korvjä	rëkjä	mjeʒä	düša	köśći
acc.sg.	paňë	maćéŕ	śfjekrëv	korvë	rëkë	mjeʒë	düšë	köść
ins.sg.	paňojë	maćéŕjë	śfjekrëvjë	korvöjë	rëköjë	mjeʒöjë	düšojë	köśćëjë
prp.sg.	paňa	maćeŕi	śfjekrëvje	korvjä	rëkjä	mjeʒä	düša	köśći
loc.sg.	paňa	maćeŕi	śfjekrëvje	korvjä	rëkjä	mjeʒä	düša	köśći
voc.sg.	paňo	maći	śfjekry	korvo	rëko	mjeʒö	düšo	köśći
nom. voc.pl.	paňy	maćeŕi	śfjekrëvi	korvu	rëky	mjeʒy	düšy	köśći
gen.pl.	páň	maćór	śfjekrëv	kórv	råk	mjéʒ	dűš	köśćëj
prt.pl.	páň	maćór	śfjekrëv	kórv	råk	mjéʒ	dűš	köśćëj
dat.pl.	paňám	maćeŕám	śfjekrëvám	korvám	rëkám	mjeʒám	düšám	köśćëm
acc.pl.	páň	maćeŕi	śfjekrëvi	korvu	rëky	mjeʒy	düšy	köśći
ins.pl.	paňami	maćéŕmi	śfjekrëvami	korvami	rëkami	mjeʒami	düšami	köśćëmi
prp. loc.pl.	paňáx	maćeŕëx	śfjekrëváx	korváx	rëkáx	mjeʒáx	düšáx	köśćëx
nom. acc. voc.du.	paňa	maćeŕi	śfjekrëvi	korvjä	rëkjä	mjeʒä	düša	köśći
gen. prt. prp. loc.du.	paňu	maćoru	śfjekrëvu	korvu	rëku	mjeʒü	düšu	köśćëjü
dat. ins.du.	paňama	maćéŕma	śfjekrëvama	korvama	rëkama	mjeʒama	düšama	köśćëma

rodzaj	n	n	n	n	n
nom.sg.	jëgo	łoǯo	jimjë	jerbjë	słovo
gen.sg.	jëga	łoǯa	jimjeńe	jerbjëće	słovjeśe
prt.sg.	jëga	łoǯa	jimjeńe	jerbjëće	słovjeśe
dat.sg.	jëgu	łoǯu	jimjeńi	jerbjëći	słovjeśi
acc.sg.	jëgo	łoǯo	jimjë	jerbjë	słovo
ins.sg.	jëgëm	łoǯëm	jimjeńëm	jerbjëćëm	słovjeśëm
prp.sg.	jëgjä	łoǯa	jimjeńe	jerbjëće	słovjeśe
loc.sg.	jëgu	łoǯu	jimjeńe	jerbjëće	słovjeśe
voc.sg.	jëgo	łoǯo	jimjë	jerbjë	słovo
nom. voc.pl.	jëga	łoǯa	jimjona	jerbjëta	słovjosa
gen.pl.	jëg	łóǯ	jimjón	jerbjåt	słovjós
prt.pl.	jëg	łóǯ	jimjón	jerbjåt	słovjós
dat.pl.	jëgóm	łoǯóm	jimjeńóm	jerbjëćóm	słovjeśóm
acc.pl.	jëga	łoǯa	jimjona	jerbjëta	słovjosa
ins.pl.	jëgy	łoǯy	jimjony	jerbjëty	słovjosy
prp. loc.pl.	jëgjâx	łoǯáx	jimjeńëx	jerbjëćëx	słovjeśëx
nom. acc. voc.du.	jëgjä	łoǯa	jimjeńä	jerbjëćä	słovjeśä
gen. prt. prp. loc.du.	jëgu	łoǯu	jimjonu	jerbjëtu	słovjosu
dat. ins.du.	jëgoma	łoǯoma	jimjéńma	jerbjäćma	słovjéśma

Odmianę kamu, maći, śfjekry, jimjë, jerbjë, słovo określa się jako typ spółgłoskowy. Istnieje szereg innych rzeczowników odmieniających się według tego typu, lecz niemających właściwej formy nom. voc.sg., którą zastępują formą utworzoną według innego typu odmiany lub formą acc, np. ʒ́ëń, ʒ́ńe, ʒ́ńi. Czasami istnieją dwa równoległe paradygmaty, np. nogëć, gen.sg. nókći (jak påć) i nokće.

Rodzajniki i zaimki rodzajowe

rodzaj	m	n	f	m	n	f	m	n	f	m	n	f
nom. voc.sg.	jën, j	je	ja	vóv	vovo	vova	tën, t	to	ta	vón	vono	vona
gen. prt.sg.	jego		jejä	vovogo		vovojä	togo		tojä	vonogo		vonojä
dat.sg.	jemu		jeji	vovomu		vovöji	tomu		töji	vonomu		vonöji
acc.sg.	jën, j, jego	je	jë	vóv, vovogo	vovo	vovë	tën, t, togo	to	të	vón, vonogo	vono	vonë
ins.sg.	jím		jejë	vovjâm		vovöjë	ćâm		töjë	vońâm		vonöjë
prp. loc.sg.	jém		jeji	vovőm		vovöji	tőm		töji	vonőm		vonöji
nom. voc.pl.	ji	ja	jä	vövi, vovy	vova	vovy	ći, ty	ta	ty	vöńi, vony	vona	vony
gen. prt.pl.	jíx			vovjâx			ćâx			vońâx
dat.pl.	jím			vovjâm			ćâm			vońâm
acc.pl.	ji, jíx	ja	jä, jíx	vovy, vovjâx	vova	vovy, vovjâx	ty, ćâx	ta	ty, ćâx	vony, vońâx	vona	vony, vońâx
ins.pl.	jimi			vovjämi			ćämi			vońämi
prp. loc.pl.	jíx			vovjâx			ćâx			vońâx
nom. acc. voc.du.	ja	jä		vova	vovjä		ta	ćä		vona	vońä
gen. prt. prp. loc.du.	jejü			vovöjü			töjü			vonöjü
dat. ins.du.	jima			vovjäma			ćäma			vońäma

Uwagi:

Acc.sg. równy jest gen., jeśli odnosi się do rzeczowników osobowych lub żywotnych (m₁ lub m₂). Nom. i acc.pl. m₁ – ći, ćâx, m₂ – ći, ty, m₃ – ty, ty; f₁ – ty, ćâx, f₂ i f₃ – ty, ty.
Z przyimkami zaimek jën przybiera formy zaczynające się od ń, np. dońego, dońejä, döńíx, dońejü; kńemu, kńeji, kńím, kńima; vëń, vńe, vňë (vńë), vńä, vňa (vńa); sńím, sńejë, sńimi, sńima; vońém, vońeji, vöńíx, vońejü. Obowiązuje pisownia łączna.
W funkcji zaimka osobowego występują najczęściej jën (w przypadkach zależnych) oraz vón (w nom.).
W funkcji zaimka anaforycznego (wskazującego na przedmiot wymieniony w zdaniu nadrzędnym lub poprzednim) występuje jën.
Na przedmiot bliższy nadawcy (ten mój) wskazuje zaimek vóv, na przedmiot bliższy odbiorcy (ten twój) zaimek tën, na przedmiot oddalony od nadawcy i odbiorcy zaimek vón.
Rodzajnik nieokreślony ma odmianę zaimkową: fjën, fno, fna, fnogo, fnojä, fnomu, fnöji itd. (od pëvjën, przekształcony pod wpływem zaimków wskazujących). Występuje tylko przy rzeczownikach. Czasami w funkcji rodzajnika nieokreślonego używa się liczebnika jën. Należy zwrócić uwagę na zbieżność formy liczebnika i zaimka anaforycznego w nom.sg. m.
Często rzeczownik w funkcji orzecznika pozbawiony jest jakiegokolwiek rodzajnika.
Rodzajników zasadniczo nie używa się z imionami własnymi.
Jako rodzajnik określony rzeczowników klas m₁, m₂, f₁ i f₂ występują formy zaimków -v, -t, -n dołączane po wyrazie, do którego się odnoszą. Rzadziej używa się ich z rodzajem nijakim. Odmiana -t jest identyczna jak zaimka tën, t (formy dłuższej tën nie używa się jako rodzajnika). Formy pozostałych rodzajników są łatwe do przewidzenia.
Przy dodawaniu rodzajnika do formy rzeczownika zakończonej na samogłoskę nie zachodzą żadne dalsze zmiany. Przy dodawaniu rodzajnika do formy zakończonej na spółgłoskę zjawia się łączące -ë-, a samogłoska mocna w ostatniej sylabie rzeczownika ulega zmianie w odpowiednią słabą zgodnie z tabelą samogłosek.
Jeżeli określony rzeczownik występuje z przymiotnikiem, obowiązuje rodzajnik określony przy rzeczowniku i przymiotniku.
Rodzajnik przy przymiotniku obowiązuje, gdy przymiotnik użyty jest jako przydawka. Rodzajnika nie używa się z przymiotnikiem w funkcji orzecznika.

Przymiotniki

Zaimki

Liczebniki

Czasowniki

Słownik

B

bjäǯaći, bjäǯë, bjäǯýć – uciekać, biec;
bjermjë, bjermjeńe, gen.pl. bjermjón – brzemię; ciąża;
bići, bjë, bjéć – bić;
bući, jeśm, jeśi, jéść, śmje, śće, såć; bjäjáx; búx; bím; búł, buła – być

C

Ć

ćało, ćäleśe, gen.pl. ćalós – ciało;
ćelë, ćelëće, gen.pl. ćelåt – cielę;
ćelcy, ćëlkë, ćëlčóć – tłuc.

Č

čás, časa – czas, okres czasu;
čërn, čërnëj – czarny;
čoŕäći, čořë, čoŕíć – krzewić się, zapuszczać korzenie;
čór, čora – pień, korzeń, krzak;
čući, čujë, čujéć – czuć;
čudo, čuʒ́eśe, gen.pl. čudós – cud.

D

do (z gen.) – do, aż do;
dúx, duxa – duch;
düša, gen.pl. dűš – dusza.

F

fała, dat.sg. falä, gen.pl. fáł – chwała, sława;
falići, faĺë, falíć – chwalić;
fjäjaći, fjäjë, fjäjéć – chwiać;
fjën, fna, fno – rodzajnik nieokreślony;
fxöʒ́ići, fxöʒë, fxöʒ́íć – wchodzić.

G

gërdło, gen.pl. gërdëł – gardło;
gołgołaći, gołgöĺë, gołgöĺéć – mówić, wydawać głos;
gospőć, gospöći i gospoće, gen.pl. gospöćëj i gospót (m₁) – pan (domu);
gółs, gołsa – głos;
gőść, göśći (m₁) – gość;
gróm, groma – grom, grzmot;
gŕebu, gŕebjeńe, gen.pl. gŕebjón – grzebień;
gŕëmjäći, gŕëmĺë, gŕëmíć – grzmieć.

H

habłëko – jabłko (= jabłëko);
ház – ja (= jáz);
hås, hësa, prp.sg. hëśä – wąs;
hëtroba, gen.pl. hëtrób – wątroba.

J

jabłëko – jabłko (= habłëko);
jáz – ja (= ház);
jäčmu, jäčmjeńe, gen.pl. jäčmjón – jęczmień;
jäxaći, jadë, jäʒ́ešy, jäʒ́éć, jäxáł – jechać;
jerbjë, jerbjëće, gen.pl. jerbjåt – dziecko (por. ros. ребята);
jeźoro, gen.pl. jeźór – jezioro;
jëći, jmë, jmjéć – ująć, chwycić;
jëgo (jgo) – jarzmo;
jëgra, gen.pl. jëgër – gra;
jën, ja, je – tamten; który;
jëtry, jëtrëvje – jątrew, żona brata męża;
jëz, jëzë, zë (z gen. lub part.) – z, z wnętrza, spomiędzy;
jëzmöžǯyći, jëzmöžǯë, jëzmöžǯýć – osłabić;
jgo – zob. jëgo;
jimjë, jimjeńe, gen.pl. jimjón – imię;
jiskaći, jiskë (jiščë), jiščóć – szukać;
jisto, jiśćeśe, gen.pl. jiśćós – nerka;
jmaći, jemĺë, jemĺéć – trzymać;
jmjäći, jmám, jmáć – mieć;
joły, jeleńe, gen.pl. jelón – jeleń;
jórb, jorba, nom.pl. jerbi – człowiek;
jún, junëj – młody.

K

k, kë (z dat.) – ku, do;
kamu, kamjeńe, gen.pl. kamjón – kamień;
këłbasa, gen.pl. këłbás – kiełbasa;
kmu, kmjeńe, gen.pl. kmjón – pień;
kogëć, kókći (i kokće), gen.pl. kógćëj i kogët (m₃) – szpon;
koło, koleśe, gen.pl. kolós – koło;
komëň, kómňa – koń;
korva, gen.pl. kórv – krowa;
kory, koŕeńe, gen.pl. koŕón – korzeń;
kosmu, kośmjeńe, gen.pl. kośmjón – kosmyk;
köža, gen.pl. kőž – skóra (zwierzęcia);
kőść, köśći (f₃) – kość;
krët, krëta – kret;
kröpĺa, gen.pl. kröpëĺ – kropla;
kry, krëvje – krew;
kŕemu, kŕemjeńe, gen.pl. kŕemjón – krzemień;
küpići, küpĺë, küpíć – kupić.

L

lato, loc.sg. läćä, gen.pl. lát – lato.

Ĺ

ĺübići, ĺübĺë, ĺübíć – lubić, kochać.

Ł

łovići, łovĺë, łovíć – łowić;
łoǯo, gen.pl. łóǯ – łoże.

M

maći, maćeŕe, gen.pl. maćór – matka;
mazaći, mažë, mažóć – smarować;
måǯ, mëǯa – mąż;
mërky, mërkëvje – marchew;
mjasy, mjäśeńe, gen.pl. mjäśón – miesiąc;
mjäći, mám, máć – zob. jmjäći;
mjäśäk, mjäśëka – księżyc;
mjelći, mjeĺë, mjeĺéć – mleć, mielić;
mjerći, mrë, mŕéć – umierać;
mjeʒa, gen.pl. mjéʒ – miedza;
mjërtf, mjërtfëj – martwy;
möcy, mogë, možóć – móc;
möřo, gen.pl. mőř – morze;
mőj, möja, möjö – mój;
muslići, muśĺë, muslíć – myśleć.

N

nogëć, nókći i nokće, gen.pl. nókćëj i nogët (m₃) – paznokieć;
nyći, nyjë, nyjéć – dokuczać, doskwierać.

Ń

ńebjoła, dat.sg. ńebjelä, gen.pl. ńebjół – chmura, obłok;
ńebo, ńebjeśe, gen.pl. ńebjós – niebo.

P

paňy, paňy, gen.pl. páň – pani;
påć, pëći (m₃) – droga;
pćë, pćëće, gen.pl. pćåt – ptaszek;
pëłk – pułk; duży oddział;
pëvjën, pëvnëj – pewien; pewny;
pići, pjë, pjéć – pić;
pjâš, pjäšëj – pieszy;
pjecy, pjekë, pječóć – piec, piekę, pieczesz;
pjëłn, pjëłnëj – pełny;
pjërsty, pjërśćeńe, gen.pl. pjërśćón – pierścień;
pjës, psa – pies;
pjësčëk, pjësčëka – piesek;
pjësëk, pjëska – piesek;
plemjë, plemjeńe, gen.pl. plemjón – plemię;
płakaći, płačë, płačóć – płakać;
płáč, płača – płacz;
płëć, płëći (f₃) – płeć;
połmu, połmjeńe, gen.pl. połmjón – płomień;
pormu, pormjeńe, gen.pl. pormjón – promień;
pöĺö, gen.pl. pőĺ – pole;
pro (z acc.) – na temat;
pŕigvöźʒ́ići, pŕigvöžǯë, pŕigvöźʒ́íć – unieruchomić;
pŕijëći, pŕíjmë, pŕíjmjéć – przyjąć;
pŕíjmaći, pŕijemĺë, pŕijemĺéć – przyjmować;
psaći, pišë, pišóć – pisać; rysować;
pta, dat.sg. pćä, gen.pl. pët (f₂) – ptak;
püśćići, püščë, püśćíć – puścić.

R

rëka, gen.pl. råk – ręka.

Ŕ

ŕemu, ŕemjeńe, gen.pl. ŕemjón – rzemień.

S

s, së (z gen.) – z (powierzchni czegoś);
s, së (z ins.) – (razem) z;
sëbłaźńići, sëbłažňë, sëbłaźńíć – zgorszyć;
sëłńëko – słońce;
sëmjërć, sëmjërći (f₃) – śmierć;
sfőj, sföja, sföjö – swój;
słovo, słovjeśe, gen.pl. słovjós – słowo; opowieść;
stëłp, stëłpa – słup;
strumu, strumjeńe, gen.pl. strumjón – strumień;
stŕëgy, stŕëǯońe, gen.pl. stŕëǯón – bystrze, miejsce, gdzie woda szybko płynie;
stŕëmjë, stŕëmjeńe, gen.pl. stŕëmjón – strzemię
sýn, syna, nom.pl. synovje – syn.

Ś

śäći, śäjë, śäjéć – siać;
śämjë, śämjeńe, gen.pl. śämjón – siemię, nasienie lnu;
śävjeŕësk – nazwa własna języka śävjeŕësk;
śćonaći, śćeňë, śćeňóć – wzdychać;
śfját, śfjata, prp.sg. śfjäćä – światło;
śfjäćići, śfjäcë, śfjäćíć – świecić;
śfjekry, śfjekrëvje – świekra, matka męża;
ślád, ślada – ślad.

Š

šërxy, šëršońe, gen.pl. šëršón – szerszeń;
šëršól, šëršoli (m₂) – szerszeń;
šyći, šyjë, šyjéć – szyć.

T

tën, ta, to – ten, tamten;
tërg – targ;
tfőj, tföja, tföjö – twój;
trafići, trafĺë, trafíć – trafić.

V

v, vë (z acc. lub loc.) – w, do;
vëjći, vëjdë, vëjʒ́éć – wejść;
vići, vjë, vjéć – wić;
viʒ́äći, viʒë, viʒ́éć – widzieć
vják, vjaka, prt.sg. vjäkjä, voc.sg. vjäčo – młodzieniec; człowiek;
vjâk, vjäka – wiek;
vjermjë, vjermjeńe, gen.pl. vjermjón – czas; następstwo wydarzeń;
vjëlk – wilk;
vjëłna – wełna; fala;
vjërx, prp.sg. vjërxjä, voc.sg. vjëršo – wierzch; szczyt;
voko, vočośe, gen.pl. vočós, du. vöčy, vőčjü, vőčma – oko;
voraći, vöřë, vöřóć – orać;
vormjë, vormjeńe, gen.pl. vormjón – ramię;
vormu, vormjeńe, gen.pl. vormjón – zaorane pole, rola;
votročë, votročëće, gen.pl. votročåt – wyrostek, młodzieniec;
vón, vona, vono – on; tamten;
vót, votë (z gen.) – od;
vóv, vova, vovo – ów; ten (tutaj);
vöĺa, gen.pl. vőĺ – wola;
vöňa, gen.pl. vőň – woń, zapach;
vu (z gen.) – u, przy;
vunyći, vunyjë, vunyjéć – wątpić;
vuxo, vušośe, gen.pl. vušós, du. vüšy, vűšjü, vűšma – ucho;
vuxöʒ́ići, vuxöʒë, vuxöʒ́íć – odchodzić; uchodzić;
vúfaći, vúfajë, vúfajéć – ufać; wierzyć;
vűjći, vűjdë, vűjʒ́éć – odejść; ujść;
vy – na zewnątrz;
vy – wy;
vyjići, vyjidë, vyjiʒ́éć – wyjść;
vyxöʒ́ići, vyxöʒë, vyxöʒ́íć – wychodzić.

Z

zajäk, zajëka – zajączek;
záj, zaji (m₂) – zając;
zë – zob. jëz;
zy, zvje, acc.sg. zëv (f₂) – ryba.

Ź

źemĺa, gen.pl. źémëĺ – ziemia.

Ʒ́

ʒ́ało, ʒ́älä, gen.pl. ʒ́áł – dzieło, czyn;
ʒ́ëń, ʒ́ńe, gen.pl. ʒ́ën (m₃) – dzień;
ʒ́orvo, gen.sg. ʒ́orva lub ʒ́ervjeśe, gen.pl. ʒ́órv lub ʒ́ervjós – drzewo; drewno.

Ǯ

ǯaba, gen.pl. ǯáb – żaba;
ǯëłt, ǯëłtëj – żółty.